De laatste 100 jaar hebben allerlei machten geprobeerd om het menselijk brein te beïnvloeden en te beheersen en dan vooral het jonge brein. Met succes werden extreme ideeën via het onderwijs aangeleerd. Voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog was het nationalisme de giftige appel in het paradijs. Het gevolg was een traumatische oorlog en miljoenen gesneuvelde jonge soldaten. In de Tweede Wereldoorlog werd de ideologie van het nationaal socialisme op school aangeleerd. De gehersenspoelde ‘Hitler Jugend’ zou in naam van Hitler vele slachtoffers maken.  Tijdens de Koude Oorlog werden in de DDR jongeren geïndoctrineerd om de ideologie van het communisme te realiseren.

Maar ook in onze tijd worden jongeren geïndoctrineerd en geradicaliseerd door het jihadisme. Dat gebeurt op school, maar ook op internet. Het is een succesverhaal, want 40000 jongeren uit meer dan 110 landen zijn in Syrië en Irak voor IS gaan vechten. Tegelijkertijd werden 2000 jongens tussen 9 en 15 jaar geleerd om te doden.

Momenteel zijn 30% van de ‘Syriëgangers’ weer ‘thuis’, inclusief een aantal kindsoldaten. Wat nu? Is het mogelijk om hun te veranderen in democratische burgers? De enige manier is via onderwijs in een gepassioneerde, empathische, interactieve en informele leerstijl. Hun terugkeer naar de samenleving is alleen mogelijk als zij hebben laten zien dat zich gedragen als een democratische ‘ multiple choice identiteit’. Daarvoor is meer nodig dan een ‘multiple-choice toets’, want de democratische waarden en normen dienen geïnternaliseerd te zijn.